امکان تعبّد به ظن معتبر از دیدگاه شیخ انصاری و اصولیین متأخر(شیعه و سنّی)

پژوهش حاضر امکان تعبّد به ظن معتبر از دیدگاه شیخ انصاری و سایر اصولین متأخر می باشد احکام شرعی در تقسیمی به واقعی و ظاهری تقسیم می شوند . احکامی که از طریق یقین و ظن معتبر از منابع چهار گانه ( کتاب ، سنّت ، اجماع ، عقل ) بدست می آید احکام واقعی و در مقابل احکامی که در حالت شک با تکیه بر اصول چهار گانه ( برائت ، استصحاب ، تخییر ، احتیاط) بدست می ایند احکام ظاهری نام دارند . این دیدگاه اولین بار از سوی شیخ انصاری مطرح شد که مودای امارات و ظنون معتبر حکم واقعی است در حالیکه اصولیین متاخر مودای امارات و ظنون معتبر را حکم ظاهری می دانند. در مبحث امکان تعبّد به ظن چون امارات غیر علمی مثل خبر واحد و ظنون خاص انکشاف تام از واقع ندارند و حجیّتشان ذاتی نیست نیاز به برهان قاطع دارند یکی جعل حجیّت از طرف شارع و دیگری از طرف عقل. شیخ انصاری تعبّد ، به ظن را ممکن می داند مهمترین دلیل ایشان این است که در مورد تعبّد به امارات ظنیّه ما تا کنون تالی فاسدی بر تعبّد به ان نیافتیم لذا حکم به امکان می کنیم مگر اینکه بعدا دلیلی بر خلاف آن اقامه شود. در حالیکه کسانی مانند ابن قبه امکان وقوعی را رد کرده چون معتقد است که تعبّد به ظنون محال می باشد. در صورتی که مودای امارات را حکم ظاهری بدانیم محذورات جمع بین حکم واقعی و ظاهری مطرح می شود که عمده محذورات عبارتند از : اجتماع ضدین ، مثلین ، تفویت مصلحت و ... محذورات مطرح شده توسط مرحوم شیخ انصاری و سایر اصولیین پاسخ داده شده است. مهم ترین پاسخ شیخ انصاری این است که : در نفس سلوک و عمل کردن بر طبق اماره مصلحت الزام آوری در نظر گرفته می شود که به وسیله آن مصلحت واقعی که به هنگام خطای اماره فوت شده است جبران می گردد بنابراین اماره از یک طرف شأن طریقت به واقع را دارد و از طرف دیگر شأن سببیت را داراست . نقد و بررسی این پاسخها و اثبات امکان تعبّد به ظن مجموع مطالب فصلهای این پایان نامه را تشکیل می دهد . در این تحقیق از روش تحلیلی استنباطی و با ابزار گردآوری اطلاعات، منابع کتابخانه ای و دیجیتالی استفاده شده است.